Trong bối cảnh ô nhiễm môi trường ngày càng gia tăng, Bộ Giao thông Vận tải đang tiến hành lấy ý kiến về dự thảo Nghị định liên quan đến quy chuẩn kỹ thuật và điều kiện hoạt động của các cơ sở đăng kiểm xe cơ giới, đặc biệt là khí thải của xe mô tô và xe gắn máy. Đây là một bước đi quan trọng nhằm nâng cao chất lượng không khí và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Điểm nổi bật trong dự thảo này là quy định mới về “Điều kiện kinh doanh dịch vụ kiểm định khí thải cho xe mô tô và xe gắn máy”. Theo đó, tất cả các phương tiện này sẽ phải được cấp tem chứng nhận đạt tiêu chuẩn khí thải trước khi được phép tham gia giao thông. Các cơ sở kiểm định khí thải sẽ là nơi thực hiện việc này, tuy nhiên, để được cấp giấy chứng nhận hoạt động, các cơ sở này cần đáp ứng một số tiêu chí nhất định.
Cụ thể, các cơ sở kiểm định khí thải xe máy cần có diện tích tối thiểu 35 m2, với mỗi vị trí kiểm định yêu cầu tối thiểu 6 m2. Ngoài ra, cần có khu vực kiểm định, khu vực để xe và khu vực văn phòng (đối với cơ sở lưu động thì không bắt buộc). Thiết bị kiểm định cũng phải tuân thủ các quy định hiện hành, và nhân viên tại cơ sở phải có ít nhất một đăng kiểm viên được cấp chứng chỉ.
Các đơn vị kiểm định sẽ được phép thu phí dịch vụ liên quan đến hoạt động kiểm định khí thải xe mô tô và xe gắn máy, cùng với các khoản thu khác nếu có phát sinh. Thời gian hoạt động của các cơ sở này cũng phải đảm bảo tối thiểu 8 giờ/ngày và 5 ngày/tuần để phục vụ nhu cầu của người dân.
Bộ Giao thông Vận tải cho biết, quy định này nhằm cụ thể hóa các điều khoản trong Luật Đầu tư và Luật Trật tự An toàn giao thông đường bộ, trong đó nhấn mạnh rằng xe mô tô và xe gắn máy thuộc nhóm xe cơ giới và cần phải thực hiện kiểm định khí thải.
Về mức phí kiểm định, Bộ Giao thông Vận tải sẽ chủ trì việc xây dựng và ban hành mức phí cụ thể. Tuy nhiên, việc thực hiện kiểm định khí thải cho xe máy sẽ cần có lộ trình rõ ràng, và các bộ, ngành liên quan cần tham gia ý kiến để xác định thời điểm, tiêu chuẩn và cách thức triển khai.
Xe máy đã qua sử dụng sẽ phải thực hiện kiểm định khí thải trước khi được phép lưu hành trên đường.
Hiện tại, theo thông tin từ Cục Đăng kiểm Việt Nam, các xe máy mới nhập khẩu và sản xuất lắp ráp đã được kiểm soát khí thải, trong khi những phương tiện cũ vẫn chưa được kiểm soát. Do đó, có thể xem xét việc cho phép xe mới không cần kiểm định khí thải ngay lập tức mà sẽ thực hiện sau 2-3 năm. Đối với các xe đã qua sử dụng lâu năm, cơ quan chức năng sẽ cần nghiên cứu để đưa ra thời gian kiểm định phù hợp.
Về mức phí kiểm tra khí thải, theo dự kiến trước đây, người dân có thể chỉ phải chi khoảng 35.000 đồng cho mỗi lần kiểm định trong năm.
Trao đổi với phóng viên, ông Nguyễn Văn Thanh – nguyên Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Việt Nam cho rằng, việc kiểm soát khí thải xe máy là cần thiết để giảm ô nhiễm và loại bỏ những phương tiện cũ nát. Tuy nhiên, cần có quy định rõ ràng về lộ trình áp dụng, cũng như các biện pháp kiểm tra, giám sát và xử phạt để đảm bảo tính khả thi của quy định này.
Ông Thanh cũng nhấn mạnh rằng không thể yêu cầu người dân phải kiểm định xe máy định kỳ 6 tháng một lần do điều kiện kinh tế. Bên cạnh đó, cần có chính sách hỗ trợ để khuyến khích người dân chuyển đổi sang xe mới hơn, hoặc có thể xem xét việc trợ giá cho phương tiện công cộng để giảm bớt số lượng xe cá nhân lưu thông.
Theo thống kê, tính đến cuối năm 2022, tổng số lượng xe máy tại Việt Nam đã đạt khoảng 72 triệu chiếc. Trong nửa đầu năm 2024, có hơn 1,2 triệu xe máy được bán ra trên toàn quốc, cho thấy Việt Nam là một trong những quốc gia có lượng xe máy lớn nhất Đông Nam Á và đứng trong top đầu thế giới.